Laatst bewerkt: 21 juni 2025
Misbruik of genderdysforie?
Het ervaren verschil tussen lichamelijke dysforie als gevolg van seksueel misbruik. En genderdysforie.
⚠️ Nuance! Ik schrijf dit niet om algemene conclusies te trekken over hoe het voor anderen moet zijn. Maar juist om te laten zien dat het onderscheiden van trauma en genderidentiteit geen zwart-witvraag is. En dat soms heling pas ruimte kan maken voor wie je werkelijk bent. Dit artikel is een betoog dat trauma soms eerder een vertroebeling kan zijn voor de onderliggende genderdysforie. Dan dat genderdysforie een gevolg zou zijn van trauma. En in een tijd waarin trauma en genderidentiteit regelmatig met elkaar in verband worden gebracht, soms op veronderstellende of pathologiserende wijze, wil ik met dit artikel een andere stem laten horen: Namelijk die van een getraumatiseerd transpersoon voor wie heling juist meer ruimte gaf voor authentiek zijn.
Inleiding:
Ik ben een transpersoon (transman) en daarnaast heb ik een verleden van mensenhandel en seksuele uitbuiting. Nu ik dit artikel schrijf ben ik 26 jaar oud, gebruik ik al zo'n jaar testosteron en sta ik op de wachtlijst voor operatie. Jarenlang heb ik gedacht en de hoop gehad dat mijn dysforie te maken had met mijn misbruik verleden. Dit leek mij op ratio, namelijk het meest logisch. Niks bleek echter minder waar.
Traumabehandeling en de erkenning van genderdysforie
Tijdens de behandeling van mijn traumatisch verleden had ik de verwachting dat mijn gevoelens van dysforie over mijn lichaam kleiner zouden worden. Als iemand met een Dissociatieve Identiteitsstoornis was mijn verwachting dat ik -zoals ook beschreven in de literatuur- door integratie van trauma en meer connectie met mijn lichaam, mijn vrouwelijke lijf als van mijzelf zou ervaren (merker et al., 2020).
Echter het tegenovergestelde gebeurde: Hoe meer seksueel trauma ik behandelde, hoe dichter ik bij mijn lichaam kwam. Des te meer ik besefte dat mijn lichaam dan wel van mij was, en niet meer iemands anders bezit, maar dat mijn eigen lichaam niet klopte. Hoe verder ik in mijn behandelproces kwam, en het seksueel trauma juist naar de achtergrond verdween, hoe meer mijn genderdysforie op de voorgrond trad. Ik wilde graag een vrouw zijn, omdat ik al zo'n enorme weg in de ggz achter de rug had. Ik was zo moe en uitgeput, dat ik absoluut geen kracht meer had voor ook nog een transitieproces. Maar hoe gezonder ik in mijn hoofd werd, des te groter de nood werd om mijzelf te worden.
Het onderscheid
Het onderscheid tussen traumadysforie (Met ‘traumadysforie’ bedoel ik de lichaamsafwijzing die voortkomt uit seksueel misbruik, en die zich kan uiten in vergelijkbare gevoelens als genderdysforie, maar een andere bron heeft.) of genderdysforie kenmerkte zich bij mij intern aan subtiele verschillen. Dit hoeft dus niet zo te zijn voor iedereen!
Misgendering/sociale aspecten
Traumadysforie: "Ik ben voor jou een vrouw/meisje", "als ik een meisje/vrouw ben, vind je mij dan oké?"
Genderdysforie: "Donderop, ik ben helemaal geen meisje/vrouw!"
Lichamelijke beleving
Traumadysforie: "Mijn lijf is een bewijs dat ik een eigendom was en in dienst sta van de ander"
Genderdysforie: "Mijn lijf klopt niet en het maakt me ongelukkig"
Geslachtskenmerken
Traumadysforie: "Dit was niet mijn eigendom, het is niet van mij".
Genderdysforie: "Dit klopt niet bij mij"
Terugval in trauma? Terugval in conformatie!
Hoe vaster ik zat in mijn traumabrein, des te meer ik twijfelde over mijn genderidentiteit, en des te meer deze ook wisselde tussen man, vrouw of nonbinair, zoals dit bekend is bij DIS (Soldati et al., 2022). Mijn traumabrein dicteerde mij dat ik mij diende te voelen en gedragen zoals mijn daders dat van mij verwachten. En dat was niet in lijn met mijn eigen genderidentiteit. Daarnaast was ik juist door mijn traumabrein, bang voor medische transitie. Ik was bang dat als ik hormonen zou gaan gebruiken dat er nooit meer voor mij gezorgd zou worden omdat ik dan een volwassener uiterlijk zou krijgen.
Daarnaast was de last van trauma veel te zwaar, om daarnaast ook de last van eventuele transfobie te dragen. Ik was door mijn trauma niet instaat om voor mijzelf en wie ik ben, op te komen.
Het uitstellen van hormoonbehandeling terwijl ik mij vast voelde zitten in een traumatisch verleden, was voor mij eerder een bevestiging dat mijn dysforie te maken had met wie ik echt ben, dan dat deze het gevolg zou zijn van seksueel misbruik.
Want door mijn seksueel misbruik en verleden heb ik juist geleerd: "doe normaal en gedraag je zoals ik (de dader) wil dat je je gedraagt"
Mijn genderidentiteit die ik voor mijzelf hield, was absoluut niet in lijn met hoe mijn daders mij behandelde. En door mijn traumabrein heb ik mij nog heel lang gedragen zoals mijn daders mij behandelde. Voordat ik de stap maakte om in transitie te gaan.
Waarom zijn er dan zoveel transgenders met misbruik achtergrond?
Ik denk niet omdat transgenders meer misbruikt zijn dan andere mensen. Maar puur omdat misbruik een enorm groot probleem is wat veel vaker voorkomt dan bekend is.
Dus ook onder de transgender populatie. Maar dissociatie is een fenomeen wat tegelijkertijd ook in verband wordt gebracht met genderdysforie (Colizzi, 2015).
Het verschil is dat op mensen die transgender zijn, een vergrootglas ligt en de dissociatieve symptomen mogelijk meer prevalent zijn. Maar dat hoeft niet te betekenen dat deze populatie per definitie meer misbruik heeft meegemaakt dan andere mensen. Uitspraken dat transgender personen vaker een traumaverleden hebben worden vaak gebasseerd op zelfrapportages of screenings zonder gestandaardiseerde diagnostiek op gebied van PTSS (Valentine et al., 2023). ook blijkt uit onderzoek dat de traumagerelateerde symptomen die transpersonen vaak rapporteren linken aan genderdiscriminatie. De representatie van trans en genderdiverse personen wordt in traumaonderzoek hiernaast fors overschat door beperkte klinische steekproefgrootte en focus op transpersonen die psychologische zorg ondergaan (Jaime, 2024; Riedel, 2025; Feil et al., 2023)
Genderidentiteit na transitie
Het ingaan van mijn transitie voelde spannend, ik nam een stap die indruiste tegen alles wat mijn traumabrein me had geleerd. Voor het eerst koos ik niet voor overleving of bescherming van daders, maar voor mij.
Vandaag voel ik me krachtig, helder en stevig geworteld in mijn transitie en mijn identiteit als transman. Ik weet wie ik ben, en wie ik altijd al was, zelfs toen trauma dat nog overschaduwde.
APA referentielijst
Colizzi, M., Costa, R., & Todarello, O. (2015). Dissociative symptoms in individuals with gender dysphoria: Is the elevated prevalence real? Psychiatry Research, 226(1), 173–180. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2014.12.045
Feil, K., Riedl, D., Böttcher, B., Fuchs, M., Kapelari, K., Gräßer, S., Toth, B., & Lampe, A. (2023). Higher Prevalence of Adverse Childhood Experiences in Transgender Than in Cisgender Individuals: Results from a Single-Center Observational Study. Journal Of Clinical Medicine, 12(13), 4501. https://doi.org/10.3390/jcm12134501
Jaime, A. (2024, 3 juli). Yale Report Slams Cass Review: “Misrepresents Data” on Transgender Youth. Teen Vogue. https://www.teenvogue.com/story/yale-report-slams-cass-review-misrepresents-data-on-transgender-youth
Riedel, S. (2025, 12 mei). Researchers Say a Pivotal Anti-Trans Study Is Riddled With Flaws. Them. https://www.them.us/story/cass-review-gender-affirming-care-youth-bmc-medical-research-methodology-journal
Soldati, L., Hasler, R., Recordon, N., Clement, M., Köhl, J., & Perroud, N. (2022). Gender Dysphoria and Dissociative Identity Disorder: A Case Report and Review of Literature. Sexual Medicine, 10(5), 100553. https://doi.org/10.1016/j.esxm.2022.100553
Merker, J. B., Hill, S. B., Wolff, J. D., Winternitz, S. R., Ressler, K. J., Kaufman, M. L., & Lebois, L. A. (2020). Posttraumatic cognitions predict distorted body perceptions in women with dissociative identity disorder. Journal Of Psychiatric Research, 134, 166–172. https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2020.12.053
Valentine, S. E., Smith, A. M., Miller, K., Hadden, L., & Shipherd, J. C. (2023b). Considerations and complexities of accurate PTSD assessment among transgender and gender diverse adults. Psychological Assessment, 35(5), 383–395. https://doi.org/10.1037/pas0001215
APA-verwijzing:
Van Stratum, L. C. (2025). Misbruik of genderdysforie? Het ervaren verschil tussen lichamelijke dysforie als gevolg van seksueel misbruik en genderdysforie. Geraadpleegd op (datum), van https://eendeelvanjezelf.nl/transgender/misbruik-of-genderdysforie-/